Хүн төрөлхтний өдөр тутмын хамгийн их ашигладаг бөгөөд хамгаас амар хялбар хэрэглээ бол нэг удаагийн гялгар уут, тор. Гэвч энэ нь байгаль болон амьтдад үхлийн аюултай хог болдог. Хүмүүсийн эрүүл мэнд, ирээдүйд ч асар хөнөөлтэй зүйл юм. Уншигч танд энэхүү бүтээгдэхүүний талаар мэдэж, түүнээс татгалзах 10 шалтгааныг хүргэж байна. 

1. Дэлхийн хүмүүс жилд таван их наяд ширхэг гялгар уут хэрэглэдэг. 

2. Америкт нэг хүн жилд дунджаар 365 гялгар уут хэрэглэдэг. Харин Дани улсад жилд дунджаар дөрвөн ширхэг гялгар уут хэрэглэдэг.

3. Нэг миль туулахад шаардагдах хийн түлштэй ердөө 14-хөн гялгар уут тэнцэнэ. 

4. 2015 онд АНУ-д 730,000 орчим тонн гялгар уут, шуудай, боодол (PS, PP, HDPE, PVC, LDPE зэрэг) үйлдвэрлэсэн боловч эдгээрийн 87-оос илүү хувь нь хэзээ ч дахин боловсруулагдаагүй хогийн цэг болон далайд хаягджээ.

Гэрэл зургийн эх сурвалж: biologicaldiversity.org

5. Үхсэн яст мэлхийн /далайн/ 34 хувь нь гялгар уут залгисан байдаг. 

6. Сав, уут, хүнсэнд зориулж үйлдвэрлэдэг хуванцар нь хүний болон зэрлэг ан амьтдын эрүүл мэндэд хор хөнөөлтэй байдаг нь шинжлэх ухаанаар тогтоогдсон. Тухайлбал, хорт хавдар, ургийн гажиг, дархлааг дарангуйлах зэрэг сөрөг нөлөө үзүүлээд зогсохгүй дотоод шүүрлийн системийг гэмтээх хоруу бодисууд агуулдаг. 

7. Байгальд хаягдсан гялгар уут задрахад 1000 жил шаардлагатай. Харамсалтай нь, энэ хугацааны дараа ч бүрмөсөн шингэхгүй. Хуучирч муудаж, хорт бодисуудыг шингээн хүрээлэн буй орчинд халтай микропластик болж хувирдаг.

8. Гялгар уутнаас ялгарах химийн бодисууд нь манай дэлхийн хамгийн чухал бичил биетэн буюу дэлхийн хүчилтөрөгчийн аравны нэгийг үйлдвэрлэгч далай дахь  Prochlorococcus микробуудын өсөлтийг саатуулдаг. 

9. 2018 оны Олон улсын эргийн /далайн/ цэвэрлэгээний үеэр 1,9 сая хүнсний болон бусад төрлийн гялгар уут цуглуулжээ.

10. 2014 онд АНУ-д гялгар уутыг хориглосон анхны муж Калифорни болжээ. 2018 оны долоодугаар сарын байдлаар дэлхийн 127 улс гялгар уутны хэрэглээг зохицуулах зарим төрлийн хууль тогтоомжийг баталсан байна.

Тэгвэл үүний эсрэг та, бидний бий болгож чадах шийдэл юу вэ? 

1.  Хуванцрын бохирдлоос ангижрах, зөв зохицуулалтыг бий болгох тухай хуультай болохыг хүсэх, дэмжих

2. Үйлдвэрлэгчдээс стандарт шаардах, хариуцлага нэхэх. Энэ хэмжээний мэдлэгтэй байх. 

3. Хуванцрын хэрэглээнээс үе шаттайгаар татгалзаж өөртөө, байгальд ээлтэй дадлыг хэвшүүлэх. Хамгийн эхэнд дэлгүүр явахдаа барьдаг тороо даавуун болгож өөрчлөх. 

4. Засгийн газар, УИХ-ын гишүүд болон сонгуульд нэр дэвшигчдээс хуванцрын бохирдлын хямралыг шийдвэрлэх арга хэмжээ, амлалт, бодит ажил шаардах. 

5. Эцэст нь хуванцар дэлхийд, байгальд, өөрт чинь яаж заналхийлж байгаа талаар илүү ихийг олж мэдэн мэдлэгжих. 

biologicaldiversity.org сайтаас тоо, судалгааны үндэслэлтэй материал орчуулж, бусад баримтаар баяжуулав.