Жил бүрийн гуравдугаар сарын 24-нд Сүрьеэтэй тэмцэх дэлхийн өдрийг тэмдэглэдэг. Олон сая хүний эрүүл мэнд, эдийн засагт ноцтой хохирол учруулдаг энэ өвчний эсрэг дэлхий нийтээрээ нэгдэн тэмцэж иржээ. Өчигдөр энэ өдрийг найдлага, хойшлуулшгүй болон хариуцлагатай байдлыг уриалан "Тиймээ, бид сүрьеэг устгаж чадна, Амлалтаа хэрэгжүүлье, Хөрөнгө оруулъя, Үйлчилгээг хүргэе” уриа дор тэмдэглэжээ. Сүрьеэ өвчин, түүний шалтгаан, илрүүлгийн өнөөгийн нөхцөл байдлын талаар 10 баримтыг хүргэж байна. 

1. Сүрьеэ (Tuberculosis) нь Mycobacterium tuberculosis нянгаар үүсгэгддэг, янз бүрийн эрхтэн, ялангуяа уушгинд үрэвслийн голомт нухфац үүсгэж амьсгалын замаар тархдаг нийгмийн халдварт өвчин юм. 

2. 1882 оны гуравдугаар сарын 24-нд Германы эрдэмтэн Роберт Кох өвчний үүсгэгчийг анх нээжээ. Кохын савханцар буюу сүрьеэгийн нян нь гадаад орчинд маш тэсвэртэй бөгөөд тоосонд 100 хоног, хөрсөнд зургаан сар, усанд 150 хоногийн хугацаанд хуваагдан үрждэг онцлогтой. 

3. Сүрьеэ нь нас баралтаар тэргүүлдэг халдварт өвчин юм. Дэлхий даяар 2023 онд 10.8 сая хүн сүрьеэгээр өвчилж, 1.2 сая хүн нас баржээ. 

4. Монгол Улсад сүрьеэ өвчин нь нийгмийн эрүүл мэндийн томоохон асуудлын нэг бөгөөд дарамт өндөртэй дэлхийн 30 улсын тоонд орж байгаа юм. Сүрьеэ өвчнөөр  2020 онд 100 мянган хүн тутмын 413 нь өвчилсөн бол 2023 онд 491 болж 19 хувиар өсжээ. 

5. Монгол Улсад сүрьеэ өвчний шалтгаанаар 2020 онд 328 хүн нас барсан бол 2023 онд 415 болж нэмэгджээ. Энэ нь 2023 онд 21 цаг тутамд нэг хүн сүрьеэгээр нас барсан гэсэн үг юм. 

6. 2023 оны судалгаагаар сүрьеэгийн илрүүлэлт хамгийн бага дөрвөн улсын нэгээр Монгол Улс нэрлэгджээ. Монгол Улсад сүрьеэгийн илрүүлэлт 20 хувьтай байгаа гэсэн судалгаа гарсан байна. Илрээгүй өвчлөл нь 25-44 насныхан, тэр дундаа эрэгтэйчүүдийн дунд хамгийн өндөр аж. 

7. Монгол Улс рифампицинд сүрьеэ буюу олон эмэнд тэсвэртэй сүрьеэгийн дарамт өндөр 30 орны нэг бөгөөд 2023 онд 1200 хүн уг хэлбэрээр шинээр өвчилжээ. 

8. Дэлхийн нийт хүн амын гурван хүн тутмын нэг нь сүрьеэгийн халдвар авсан гэсэн судалгаа байна. Учир нь сүрьеэгийн халдвар нь ханиад томуу адил хүнээс хүнд амьсгалын замаар халдварладаг ажээ. Халдвар хэлбэрийн сүрьеэтэй хүн ярих, ханиах, найтаахдаа нянгуудыг агаарт цацаж тараадаг байна. 

9. Сүрьеэ өвчин үүсэхэд нийгмийн болон орчны эрүүл ахуйн таагүй байдал, хоол тэжээлийн дутагдал, жирэмслэлт, чихрийн шижин, ходоод гэдэсний шархлаа, уушгины өвчин зэрэг хүчин зүйлс нөлөөлдөг ажээ. 

10. Сүрьеэ өвчний халдвар авсан тохиолдолд эмчийн зааврын дагуу эмчилгээгээ бүрэн хийлгэвэл бүрэн эдгэрэх боломжтой юм.  Харин эмчилгээ хийлгэхгүй бол үхэлд хүргэх аюултай өвчин. 

 Б.Лувсанпэрэнлэй