Хөвсгөл аймаг дахь Цагдаагийн газрын Гэр бүлийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх ахлах мэргэжилтэн цагдаагийн ахмад Д.Урангоотой ярилцлаа.

 -Та “Миний бие-Миний эрх” үйл ажиллагааны талаар мэдээлэл өгнө үү?

-Та бүхний амрыг эрье. Хөвсгөл аймгийн хэмжээнд энэ онд гэр бүлийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр дөрвөн үйл ажиллагаа зохион явуулахаар төлөвлөсөн. Үүний дагуу эхний улиралд “Миний бие-Миний эрх” нэртэй бие махбодийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг зохион байгууллаа. Гэр бүлийн хүчирхийллийн талаар ойлголтгүй хүмүүс ялангуяа алслагдсан орон нутагт амьдардаг зарим иргэн хүчирхийллийг хэвийн, байх ёстой зүйл мэтээр хүлээн авч байна. Тиймээс миний биед буюу хувийн орон зайд хүч хэрэглэх замаар халдаж байгаа нь миний иргэний болон хувь хүний хуулиар олгогдсон эрхэд халдаж байгаа гэдгийг ойлгуулах, ойлгож мэддэг ч хаана хандахаа мэдэхгүй байгаа иргэдийг мэдээллээр хангах зорилгоор ийм нэр өгч, үйл ажиллагаагаа хийлээ. Бие махбодийн хүчирхийлэл, түүний хор уршгийн талаарх иргэдийн мэдлэгийг дээшлүүлж, хүчирхийллийг үл тэвчих нийгмийн хандлагыг төлөвшүүлэх, нуугдмал гэмт хэрэг, зөрчлийг илрүүлэх, хохирогчийн эрх, хууль ёсны ашиг, сонирхолыг хамгаалах, зөрчигдсөн эрхийг сэргээхэд дэмжлэг үзүүлэхэд төрийн болон төрийн бус байгуулага, иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх зорилготой байлаа.

-Хөвсгөл аймгийн хэмжээнд гэр бүлийн хүчирхийллийн хэрэг, зөрчил ямархуу нөхцөл байдалтай байна вэ. Үүнээс урьдчилан сэргийлэх ажлыг танай байгууллага хэрхэн явуулж байгаа вэ?

 -Аймгийн хэмжээнд энэ оны эхний хоёр сарын байдлаар гэр бүлийн хүчирхийллийн10 гэмт хэрэг бүртгэгдсэн нь өмнөх оны мөн үеэс хоёр нэгжээр, энэ төрлийн зөрчил 62 бүртгэгдэж өмнөх оны мөн үеэс нэг нэгжээр буурсан үзүүлэлттэй байна. Гэхдээ энэ нь хоёр талтай. Гэр бүлийн хүчирхийлэл нь гэр бүлийн хамаарал бүхий этгээдүүдийн хооронд цоожтой хаалганы цаана үйлдэгддэг гэмт хэрэг, зөрчил байдаг бөгөөд нэг талдаа илүү нуугдмал байдалд орж цагдаагийн байгууллагад мэдээлэхгүй байх болзошгүй. Нөгөө талаар иргэдийн гэр бүлийн хүчирхийллийн ойлголт дутмаг байгаатай холбоотой.

Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулийн 23 дугаар зүйлд “Мэдээлэх үүрэг” заасан байдаг. Үүнд хэн мэдээллэх ёстой вэ гэвэл бүх шатны төрийн байгууллагын албан тушаалтан /эмч, хорооны нийгмийн ажилтан, байгууллагын дарга, ахлах гэх мэт/ байх бөгөөд хүчирхийллийг мэдсэн, харсан, сонссон иргэн бүр энэ үүргийг хүлээдэг. Мэдээлэх үүргээ биелүүлээгүй иргэнд Зөрчлийн тухайн хуулийн дагуу арга хэмжээ авах тухай заасан байдаг юм. Аймгийн цагдаагийн газраас энэ төрлийн гэмт хэрэг, зөрчилтэй тэмцэх урьдчилан сэргийлэх ажлын хүрээнд иргэдийн мэдлэгийг дээшлүүлэх чиглэлээр сургалт хийхээс гадна сошиал орчин ашиглаж рийл, богино хэмжээний видео болон постеруудыг бэлтгэн иргэд олон нийтэд хүргэж байна. Видео мэдээллийг дохионы хэлмэрчийн тусламжтай хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд хүргэж байгаа. Харааны бэрхшээлтэй иргэдэд гэр бүлийн хүчирхийллийн тухай ойлголт өгөх үүднээс баррель үсгийг ашиглан мэдээллийг хүргэдэг.

Мөн шалгагдсан гэмт хэрэг, зөрчлийн хохирогч, холбогдогч нарыг бусад төрийн байгууллагад холбон зуучилж ажилладаг. Энэ төрлийн гэмт хэрэг, зөрчилд дахин өртөж хохирохоос урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр Гэмт хэрэгтэй тэмцэх тухай хууль болон бусад хууль тогтоомж, цагдаагийн байгууллагын журамд нийцүүлэн “Нэг бүрчилсэн хяналт”-ыг хэрэгжүүлж байна. Уг хяналтын тухайн иргэний оршин суугаа хаягийн дагуу сум, баг хариуцсан хэсгийн төлөөлөгч, байцаагч нар бусад төрийн байгууллагатай хамтран хуульд заасан арга хэмжээг авч хэрэгжүүлдэг. Бид үйл ажиллагааны хүрээнд бие махбодийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор “Хайраа өг” нэртэй дуу зохиосон бөгөөд удахгүй хиймэл оюун ухаан ашиглаж дүрсжүүлэн иргэдэд хүргэнэ.

-Гэр бүлийн хүчирхийллийн хохирогч дийлэнх нь охид, эмэгтэйчүүд, хүүхдүүд байгаа байх. Танайд түр хамгаалах байр бий юу, орчин нөхцөлийн талаар мэдээлэл өгнө үү?

-Иргэдийн нийтлэг ойлголт бас яг энэ хүйсийн асуудал дээр байгаад байдаг. Гэр бүлийн хүчирхийлэл нь дөрвөн төрөл байдаг. Бие махбодийн, бэлгийн, эдийн засгийн, сэтгэл санааны гэж ангилдаг. Нийгэмд эмэгтэйчүүд ихэнхдээ бие махбодийн хүчирхийлэлд өртдөг бол эрэгтэйчүүд эдийн засгийн хүчирхийлэлд байдаг хэмээн ярьдаг. Тэгэхээр хүчирхийллийн төрлөөсөө хамаарч хохирогчийн хүйсийг бас ойлгох хэрэгтэй байгаа юм. Бие махбодийн хүчирхийлэл нь эрүүл мэнд, амь настай холбоотой учир цагдаагийн байгууллагад ханддаг бол эдийн засгийн хүчирхийлэлд өртөж байгаа нь нийгмийн хор аюулаар бага байдаг болохоор хандах хохирогч нь цөөн байдаг гэж ойлгож болно.

Нэгэнт хүчирхийллийн төрөл ярьсан болохоор бэлгийн хүчирхийллийн талаарх буруу ойлголтыг мөн дурдах нь зөв байх. Гэрлээд эхнэр, нөхөр болоод үр хүүхэдтэй болчихсон хүмүүсийн дунд юуных нь бэлгийн хүчирхийлэл байдаг юм гэх нийтлэг хандлага ажиглагддаг. Бие махбодид халдахгүй ч өөрийн эрхшээлдээ байлгах зорилгоор үгээр байнга гутаан доромжлох, хорио цээртэй үгээр харилцах зэрэг нь сэтгэл санааны хүчирхийллийн хэлбэр юм. Аймгийн Хүүхэд, гэр бүл хөгжил хамгааллын газрын дэргэдэх Нэг цэгийн үйлчилгээний төв ажиллаж байна. Уг төвөөр оны эхний хоёр сарын байдлаар 14 гэр бүлийн 23 иргэнийг хүлээн авч эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ 22, сэтгэл зүйн зөвлөгөө 11, нийгмийн халамж үйлчилгээ 11, холбон зуучлах үйлчилгээ 18, бусад 15 үйлчилгээг үзүүлэн ажилласан.

-Миний бие-Миний эрх” үйл ажиллагаанаас та бүхэн ямар үр дүн хүлээж байна вэ?

-Энэхүү үйл ажиллагааг аймгийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал болон Прокурорын газартай хамтран зохион байгуулж байгаа. Энэ хүрээнд аймгийн 23 сум 14 багийн иргэдэд гэр бүлийн хүчирхийллийн талаарх ойлголтыг видео хичээл болгон хүргэж оролцогчдод нэгдсэн ойлголт өгч байна. Энэ нь хүн бүрд нэгдсэн ойлголт өгөх болон сум, баг тус бүрд биечлэн сургалт орох цаг хугацаа, хөрөнгө мөнгө шаардаж байгаа асуудлыг хялбархан шийдэж буй давуу талтай. Нөгөө талаар видео хичээл учир нийгмийн сүлжээг ашиглан аймгийн хэмжээнд амьдарч байгаа иргэд цаг хугацаа, орон зайг үл хамааран сонсож байгаа нь хүртээмжтэй байгаа юм. Сургалтын дараа цагдаагийн байгууллагад ирэх гэр бүлийн хүчирхийллийн талаарх гомдол, мэдээлэл өсөхийг ч үгүйсгэх аргагүй. Ер нь энэ төрлийн үйл ажиллагаанаас хэн нэгэн иргэн өөрийн зөрчигдсөн эрхийг сэргээх, хамгаалуулахаар мэргэжлийн байгууллагын тусламж үйлчилгээнд хамрагдахыг хүсэх, тухайн гэр бүл дэх хүүхдийн эрхийг хамгаалах, цаашлаад хүчирхийлэлгүй эрүүл харилцаатай гэр бүл бий болох зэрэг хэтийн үр дүнг хүлээж, харж зохион байгуулдаг л даа.

-Цаашид энэ чиглэлээр хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж буй үйл ажиллагааны талаар мэдээлэл өгнө үү.

-Гэр бүлийн хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр улирал тутам тодорхой арга хэмжээ зохион байгуулахаар төлөвлөсөн. Үүнээс гадна иргэдийн оролцоонд суурилсан нуугдмал хүчирхийллийг илрүүлэх, бүртгэгдсэн гэмт хэрэг, зөрчилд хохирсон холбогдсон иргэдийг бусад төрийн болон төрийн бус байгууллагад холбон зуучилж хуульд заасан үйлчилгээнд хамруулан ажиллах болно. Мөн энэ төрлийн гомдол, мэдээллийг шалгахдаа хохирогч төвтэй хандлагыг төлөвшүүлэх сургалтыг эрх бүхий алба хаагчдад орох төлөвлөгөөтэй байна. 

Ярилцсанд баярлалаа. Танд амжилт хүсье.

Б.Туяамарал