П.Батчулуун эмч хэрэг хийсэн үү, яагаад УДШ түүний гомдлыг заавал хэлэлцэх хэрэгтэй вэ?
Бид цөөхүүлээ. Цөөхөн болохоор аль болох амьд явах, тэсэж үлдэх, олуулаа байхын тулд тэмцэх ёстой. Ердөө 3,5 саяулхнаа.
Тэдний 27 нь амьгүй донорын ач буянаар элэгтэй болж, 45 нь бөөртэй болж амьд үлдсэн. Тэднээс 430 гаруй хүн амьгүй донороос эд эрхтэн шилжүүлэн суулгах мэс засалд орчихвол амьд явах гээд горь тээж буй. Харамсалтай нь, 30 монгол хүн амьд үлдэхийн эгээрэл горьдлого болсоор хорвоогийн мөнх бусыг үзсэн, өнгөрсөн гурван жилийн хугацаанд.
Элэг, бөөртэй болгож 72 хүнийг амьд үлдээсэн зүйл нь 31 амьгүй донорын эд эрхтэн, аварч үлдсэн хүмүүс нь ЭМЯ-ны Эрүүл мэндийн хөгжлийн төвийн Эс, эд, эрхтэн шилжүүлэх суулгах үйл ажиллагааг зохицуулах албаныхан буюу өдгөө эрүүгийн гэмт хэрэгт буруутгагдан, шүүхээс ял сонсоод хоригдож буй гавьяат эмч П.Батчулуун.
Болсон явдлыг товчхон дурдвал, Зам тээврийн ослын улмаас ГССҮТ-д эмчлүүлж байхдаа нас барсан иргэн А тархины үхэлтэй нь тогтоогдсон. Ар гэрийнхэн нь амьгүй донор болгохыг зөвшөөрсөн тул түүний хоёр бөөр болон элгийг бүтнээр судаснуудтай нь авсан. Тухайн амьгүй донорын эд эрхтнээр гурван хүний амь аварсан гэж П.Батчулуун эмч ярьж байв. Энэ үйл явдал 2023 оны наймдугаар сард болсон. Харин мөн оны есдүгээр сард амьгүй донор болсон талийгчийн ар гэрээс эмч нар элэг, бөөр, шөрмөснөөс гадна тойгийн яс, шаант зэрэг эд эрхтнийг зөвшөөрөлгүй авсан гэдэг асуудлыг гаргасан. Улмаар хэргийг цагдаагийн байгууллагаас шалгаж эрх зүйн үе шаттай явсаар хоёр шатны шүүхийн шийдвэр гараад байна.
Анхан шатны шүүхээс Эрүүл мэндийн яамны Эрүүл мэндийн Хөгжлийн төвийн Эс, эд, эрхтэн шилжүүлэн суулгах үйл ажиллагааг зохицуулах албаны даргаар ажиллаж байсан П.Батчулуун эмчийг Эрүүгийн хуулийн 15.3.2-т зааснаар зүйлчлэн гэм буруутайд тооцож анхан шатны шүүхээс 2,6 жилийн хорих ял шийтгэсэн. Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд хэлэлцээд тус шийдвэрийг хэвээр үлдээсэн юм.
Энэ тухай өмгөөлөгч Э.Ганбат Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40.1 дүгээр зүйлд зааснаар “эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл хууль хэрэглээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой” хэрэг маргааны асуудлаар гомдол гаргасан бол Улсын дээд шүүхийн танхимын хуралдаанаар авч хэлэлцэх хуулийн заалттай. Бид Улсын дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй гэж ярьсан.
Яагаад энэхүү үндэслэлээр хяналтын журмаар гомдол эсэргүүцэл гаргаж байна вэ гэвэл, 2002 онд анх удаа Монгол Улсын Эрүүгийн хуульд хүний эд, эрхтнийг хууль бусаар авахыг гэмт хэрэг гэж үзэх тухай заалт оржээ. Тэр цагаас хойш 23 жилийн дараа анх удаа энэ зүйлээр шүүхэд хэрэг шийдвэрлэсэн тохиолдол 2025 оны нэгдүгээр сард гарсан нь П.Батчулуун эмчид холбогдох хэрэг байж. Өөрөөр хэлбэл манай шүүхийн практикт анх удаа энэ төрлийн хэргийг хэлэлцсэн гэсэн үг. Ер нь анх удаа хийсэн зүйл дээр алдаа мадаг гаргах, дутуу судлах, мэдлэг, чадвар дутах, туршлагагүйтэх гэх мэт санамсаргүй үзэгдэл байж болох, онол, практикийн алинаар нь ч үзсэн.
Одоо тэдэнд Улсын дээд шүүх гэж итгэл найдвар, эцсийн шийдвэрийн газар бий. Очсон бүрийг хүлээн авч хянадаггүй онцгой эрхтэй хуулийн энэ шат гомдол эсэргүүцлийг нь авах, тэгээд хэлэлцэх процесстой. Хяналтын шатанд гомдол гаргагчид, тэдний ар гэр, өмгөөлөгчийн хүлээлт яг л донор харуулдан горь тээх хүмүүсийнхтэй адил мэт.
П.Батчулуун эмчийг буруутгасан энэ үйл явдал нь гэмт хэргийн шинжтэй эсэх, хуулийн заалтыг зохиромжтой хэрэглэсэн болох, Монгол Улсад энэ төрлийн хэргийг мөрдөн шалгах, шүүхэд хэлэлцэхэд эрх зүйн орчин хангалттай бүрдсэн үү? гэдгийг эхэлж харах шаардлагатай нь анзаарагдаж байна.
Цаашилбал нийгмийн ач холбогдол, бүр алсалбал нийгэм болон эрүүл мэндийн салбарт үзүүлэх хор уршиг зэрэг олон шалтгааныг тодруулахын тулд өмнө гарсан хоёр шатны шүүхийн шийдвэрийг эргэн харж, хянан магадлах шаардлага зүй ёсоор үүслээ. Иймээс түүний гомдлыг Улсын дээд шүүх заавал авч хэлэлцэх хэрэгтэй гэж байгаа юм.
Тэгэхээр гэмт буруутай эсэхийг нягтлах, хийсэн үйлдэл нь гэмт хэрэг мөн эсэхийг задалж, хянах, Эрүүл мэндийн тухай хууль доторх эрх, үүргээс өөр эрх зүйн баталгаа, хамгаалалтгүй эрүүл мэндийн ажилтны ажил үүргийг том зургаар харах, олон улсад энэ төрлийн хэрэг шийдэх практик, хууль зүйн орчныг судалж мэдэх, асуудлын голыг ойлгох зэрэг нь Улсын дээд шүүхтэй хамааралтай болж байна гэсэн үг.
Харин нийгмийн сүлжээнд өрнөж буй ярианы сэдэв өршөөл, уучлал бол огт өөр хуулийн зохицуулалттай. Өршөөлийн тухайд, П.Батчулуун эмчийг буруутгасан эл хэрэг нь Өршөөлийн хуульд хамаарахгүй. Уучлалыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч үзүүлэх бүрэн эрхтэй бөгөөд ял эдэлж буй ялтан Ерөнхийлөгчөөс уучлал хүссэн тохиолдолд хэрэгждэг. Өөрөөр хэлбэл гэм буруу, гэмт хэрэг үйлдсэнээ хүлээн зөвшөөрсөн нэгэнд хамааралтай гэсэн үг. Тиймээс эдгээр ойлголтыг одоогоор П.Батчулуун эмчид тохиолдсон үйл явдалтай холбох боломжгүй юм.
