Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн бусдаас хараат бус, бие даан амьдрахад хамгийн чухал зүйл бол хүртээмжтэй орчин юм. Замууд шинэчлэгдэж байгаа боловч  өмнөхөөсөө ч илүү стандарт бус болж, бусдаас байнгын хараат байдлыг үүсгэж хүндрэл учруулж байгааг ярьж байна. Мөн хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүст хандах нийгмийн хандлага нь тэднийг зөвхөн гэртээ л байх нөхцөлийг үүсгэж, нийгмээс өөрсдийгөө тусгаарлахад хүргэж байна. “Түгээмэл хөгжил” бие даан амьдрах төвийн нийгмийн оролцооны менежер С.Одончимэгтэй ярилцлаа. 

-Нийгмийн харилцаанд оролцоход хамгийн хүндрэлтэй зүйл юу вэ?

-Гэмтэхээс өмнө орчны хүртээмжтэй байдлын талаар анзаардаггүй байсан. Харин гэмтсэний дараа нийгмийн харилцаанд оролцоход хэн нэгний тусламж зайлшгүй хэрэгтэй болсон. Учир нь гэрээс гараад л стандарт бус налуу зам, хэзээ ч ганцаараа орж гарах боломжгүй. Орцноосоо гараад л хүний тусламж авах шаардлага гардаг.  

-Өнгөрсөн зун зам шинэчлэчлэгдээд “улсаараа” бордюр ярьсан, тэгвэл шинэчлэгдсэн зам стандарт хангаж тэргэнцэртэй хүмүүс явахад хялбар болж чадсан уу?

-Өнгөрсөн зун замын ажлууд хийгдэж бордюр шинэчилж тавьсан, би өөрөө буугаад гарч чаддаг байсан газраараа гарч чадахаа больсон. Яагаад гэвэл бордюр нь өндөр болсон учраас заавал хүний тусламж авч гардаг болсон. Тэгээд авто машины замаар явах нь илүү амар байдаг. 

Гэхдээ жолооч нарт тэргэнцэр түрээд явж байгаа хүн нь харагдаад тэргэнцэр дээр явж байгаа хүн нь харагддагүй учраас сигналдаж холдооч гээд уурлах хандлага гаргадаг. Зарим нь хажуугаар өнгөрөхдөө “өө уучлаарай харсангүй” гээд уучлалт гуйх ч тохиолдлууд гардаг.  

-Явган хүний замаар явахад хүндрэл гардаг уу?

-Явган хүний зам гоё ганган, өнгө өнгийн байх нь чухал биш ээ. Тэрний оронд асфалтан зам байвал илүү амар, тэргэнцэртэй хүмүүс явахад хялбар. 

“Түгээмэл хөгжил” бие даан амьдрах төвийн нийгмийн оролцооны менежер С.Одончимэг

-Нийтийн тээврээр бид зорчиход хүртэл чихцэлдээд  хүндрэлтэй байдаг, тэргэнцэртэй зорчих бүр ч хэцүү байх? 

-Сүүлд орж ирсэн улаан болон хар автобуснууд тэргэнцэртэй хүнд зориулсан налуу замтай, гэвч жолооч нар маань яаж ашиглах ёстой, ямар зориулалттайг мэддэггүй шиг байгаа юм. Налуу замыг нь огт гаргадаггүй учраас шороо ороод чигжээд гацчихсан байдаг. Буухдаа дардаг дуут товч байдаг гэхдээ ихэнх нь унтраалттай байдаг. Хүмүүс дарж тоглоод байдаг болохоор жолооч унтраачихдаг байх.  Уг нь  жолооч нар чанга яригчаар тайлбарлаад хэлчихвэл бүгд биш юм аа гэхэд 70, 80 хувь нь ойлгоод үлдэнэ. Уг товчийг дарахад урд хянах дээр гэрэл асаж дуугардаг. Тэгэхээр дараагийн буудал дээр тэргэнцэртэй хүн буух юм байна гэдгийг ойлгоод, хүмүүс шахаад зогсчихвол хэн хэндээ амар л даа.

-Гадуур явахдаа хүмүүсээс хэр их тусламж гуйдаг вэ? Хүмүүсээс тусламж гуйх ямар санагддаг вэ?

-Гарц бордюр довжоо гээд саад тотгор тааралдах болгонд уучлаарай надад туслаад өгөөч, уучлаарай туслаад өгөх боломж байна уу? гээд байнга хүнээс тусламж гуйх нь маш хэцүү байдаг.

-Гадуур явахад орчны хүртээмжтэй байдал хэр байдаг вэ. Орохыг хүссэн газрууд чинь стандарт налуу зам, довжоо зэргийг хангасан байдаг уу?

-Гэмтэхээсээ өмнө бол хүссэн газраараа хүссэн үедээ явж дэлгүүр хэсэж, хоолонд орж, үсээ засуулаад явдаг байсан. Одоо бол аль нь стандарт налуу замтай байна, аль лифттэй байна, аль замаар явбал хялбар явж болохоор байна гэх зэргээс хязгаарлагддаг болсон. Ядаж сургууль гэр, ажил гэр хоёрын хооронд явдаг нийтийн тээврийн хэрэгслийн маань үйлчилгээ сайжирчихвал тэр хүмүүсийн нийгэмд оролцох оролцоо илүү сайжирна гэж боддог. 

Б.Туяамарал